संतोषला उपचारासाठी विदेशात नेण्यासाठी मी जेव्हा प्रयत्न करू लागलो...

'सर्व सोंगं करता येतात परंतु पैशाचे सोंग करीता येत नाही' असं वाक्य व्यवहारात नेहमी वापरले जाते. पैश्यासाठी हात पसरले की तोच पैसा आपला कोण, परका कोण याची जाणीव करून देत असतो. अश्यावेळी नकारात्मक विचार केला की 'दुड्डे दोडप्पा' ही कानडी म्हण खरी वाटू लागते. परंतु 'पैसाच सर्व काही आहे' असं सांगणारी कानडी म्हण खोटी ठरवणारी माणसे सुद्धा समाजात असतात. गरजु असूनही आपले विचार सकारात्मक ठेवले की मग ते सकारात्मक विचारच आपल्याला अश्या योग्य माणसांकडे घेऊन जातात. ही माणसे पैसाच काय माणुसकीपेक्षाही मोठी असतात. कारण एका माणसाचा जीव वाचण्यास मदत करणे म्हणजे संपुर्ण जगातील माणुसकी जीवंत ठेवण्यासारखे असते. 'पैसा खूप काही आहे परंतु सर्व काही नाही' हे अश्या सहृदयी लोकांमुळे मनाला पटते. 

ऑगस्ट महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात मेड्रा इन्क कंपनीकडून लिखीत संदेश (ईमेल) आला. पत्रामध्ये त्यांनी त्यांच्याकडून दिल्या जाणार्‍या उपचार पद्धतीबद्दल सविस्तर माहिती दिली होती. दर महिन्याला फक्त दोनवेळा ठरलेल्या शनिवारी-रविवारी ते रुग्णांमध्ये मुलभूत पेशींचे (स्टेम सेल्सचे) आरोपण करीत असत. अमेरिकेत मुलभूत पेशींच्या उपचार पद्धतीला (ट्रीटमेंटला) कायदेशीर परवानगी नसल्याने मेड्रा इंक कंपनीने अमेरिकेच्या जवळील डोमिनिकन रिपब्लिक नावाच्या एका स्वायत्त बेटावर रुग्णालय चालू केले होते. तिथे अमेरिकन कायद्यांची आडकाठी येत नसल्याने त्या रूग्णालयात ते सर्व रुग्णांवर मुलभूत पेशींच्या उपचार पद्धतीनुसार इलाज करीत असत. परंतु त्यासाठी त्याच रूग्णालयात जाणे आवश्यक होते. ही सर्व माहिती त्यांनी पत्रात दिली होती. खरे तर त्यांनी ऑगस्ट महिन्यातच संतोषला घेऊन येण्याचा सल्ला दिला होता. परंतु त्यावेळी माझी आर्थिक तयारी झालेली नसल्याने तसेच इतर काही आवश्यक व मुलभूत तयारी करणे सुद्धा बाकी असल्याने मी त्यांच्याकडून पुढच्या तारखा मागवून घेतल्या होत्या. संतोषला बरा करण्यासाठी त्याला जगात कुठेही नेण्याची माझी तयारी होती. आता सर्वात मोठा प्रश्न होता तो म्हणजे एकूण आर्थिक खर्च किती येणार? मेड्रा इंकच्या उपचार पद्धतीचा (ट्रीटमेंटचा) खर्च, जाण्या-येण्याचा खर्च, तिथे राहण्याचा खर्च, खाण्यापिण्याचा खर्च असे सर्व मिळून एकूण खर्च किती येणार याची मला माहिती काढायची होती.

मेड्रा इंक कंपनी अमेरिकेतील कॅलिफोर्निया राज्यात असल्याने प्रामुख्याने आम्ही ईमेलद्वारे एकमेकांशी संपर्क साधायचो. जेव्हा आम्ही त्यांना पुढची तारीख द्यायला सांगितली तेव्हा त्यांनी नोव्हेंबर व डिसेंबर मधील तारखा दिल्या. तिथे जाण्यास आवश्यक असलेली सर्व प्रकारची तयारी करण्यास पुरेसा वेळ मिळावा म्हणून मी त्यातील डिसेंबरची तारीख निवडली. संतोषला कुठल्याही परिस्थितीत तिथे घेऊन जायचेच असा मी निर्धार केला होता. आम्ही मेड्रा इंक कंपनीला उपचार पद्धतीचा (ट्रीटमेंटचा) खर्च विचारला. मुलभूत पेशींची एक सुई टोचण्याचा (इंजेक्शनचा) खर्च त्यांनी २० हजार डॉलर इतका सांगितला. त्यावेळी एका डॉलरला ५४ रुपयाच्या आसपास किंमत होती. भारताच्या रुपयानुसार ११ लाख रुपये खर्च फक्त एक सुई टोचण्यासाठी (इंजेक्शनसाठी) येणार होता. सुदैवाने संतोषला फक्त एकच सुई टोचावी (इंजेक्शन) लागणार होती. परंतु बाकी जाण्या-येण्याचा, राहण्याचा, खाण्यापिण्याचा खर्च वेगळा येणार होता. या आर्थिक समस्येवर एकच पर्याय होता व तो म्हणजे पैसा जमवून त्याला तिथे घेऊन जाणे. अर्थात ते इतके सोप्पं सुद्धा नव्हतेच. तरी सुद्धा कुठल्याही परिस्थितीत संतोषला तिथे नेऊन त्यांच्याकडून उपचार करवून घ्यायचे मी ठरवले होते. 

आपली कितीही तयारी असली तरी पैश्याशिवाय कुठलेही काम करता येत नाही हे सत्य आहे. मुलभूत पेशींची सुई टोचण्याच्या महत्वाच्या उपचारासाठी अकरा लाख व बाकीचा खर्च चार लाख असे एकूण १५ लाख रुपये लागणार होते. मी सर्वात पाहिले कॉर्पोरेशन बँकेत गेलो व पास बुक भरून ते अद्ययावत केले. खात्यात फक्त आणि फक्त १६ हजार रुपये शिल्लक होते. मला तर चक्क १५ लाख रूपये उभे करायचे होते. माझ्यासमोर पैसे कसे जमा करायचे हा मोठा यक्ष प्रश्न होता. परंतु पैसे कसे जमा करता येतात याचा जपान लाईफ मधला चांगला प्रदिर्घ अनुभव माझ्या गाठी जमा होता. ती माझी जमेची बाजू होती. जपान लाईफमध्ये असताना आम्ही पैसे जमवण्यासाठी जवळचे मित्र व नातेवाईक यांची यादी तयार करायचो. तीच पद्धत यावेळी कामाला आली. अर्थात छोट्या छोट्या रक्कमा जमवल्या असत्या तर १५ लाख रूपये जमायला खूप वेळ लागला असता, म्हणून मी एक लाखापर्यंत मदत करू शकतील अश्या माझ्या पन्नास मित्र व नातेवाईकांची एक यादी तयार केली. लोकांकडून पैसे जमवून संतोषवर उपचार करण्याची कल्पना सुमनला मान्य नव्हती व तीला ते आवडत सुद्धा नव्हते. ''पुढील काही महिन्यात किंवा जास्तीत जास्त वर्षभरात आपण सर्वांचे घेतलेले पैसे नक्की परत करू'', असं अश्वासन देऊन मी सुमानची समजूत घालू लागलो. मग विचार करून 'सर्वांचे पैसे वेळेवर परत करण्याच्या' अटीवर तिने संमती दर्शविली. त्यानंतर ओळखयादी करताना सुमनने सुद्धा मदत केली. एकवेळ पैसे गोळा करणे सोप्पं होते परंतु ते परत करणे व ते सुद्धा वेळेवर हे खूपच कठीण होते याची मला आतून जाणीव होत होती. परंतु संतोषसाठी काहीही करायची माझी तयारी होती. अखेर सुमनचा हातभार लागल्याने पन्नासपेक्षा जास्त लोकांची यादी तयार झाली.

माझ्या जागी दुसरा कोणी असता तर एखाद्याने कदाचित पैसे असून सुद्धा एवढा मोठा निर्णय घेतला नसता. कारण एवढे महागडे उपचार करून सुद्धा संतोषमध्ये फरक पडला नसता तर हा प्रश्न शिल्लक होता. मी सकारात्मक विचार केला की झाला तर फायदाच आहे. बाकी पैसे काय आज आहेत, उद्या नसतील. मग जास्त विचार न करता मी माझ्या कामाला लागलो. तयार केलेल्या ओळखयादीतील लोकांना भेटण्यास सुरुवात केली. कधी कधी आपल्याला वाटते की एखाद्या व्यक्तीकडे भरपूर पैसा असल्यामुळे असाध्य आजारावर उपचारासाठी जर पैसे मागितले तर ती धनवान व्यक्ती तात्काळ मदत करेल. परंतु प्रत्यक्ष भेटून चर्चा केल्यावर समजते की त्यांची मदत करायची कितपत तयारी आहे. त्यांच्या मनात आपल्याबद्दल किती स्नेहभाव किंवा भरोसा आहे हे त्यांच्याशी बोलल्यावर समजते. मला काही ठिकाणी खूप चांगले अनुभव आले. काहीही न विचारता लगेच पैसे देणारे भेटले. तर काही जणांनी 'पैसे परत नाही केले तरी चालेल परंतु हाती घेतलेले संकल्पित कार्य पूर्ण करच' असं प्रेमाने निक्षून सांगितले. काहींनी 'संतोष लवकर बरा होवो' अश्या शुभेच्छा सुद्धा दिल्या. अर्थात समाज म्हटले की काही लोकांकडून वाईट अनुभव सुद्धा येतातच. आर्थिक मदत काही नाही परंतु फुकटचे सल्ले मात्र अश्यांकडून भरपूर ऐकायला लागतात. तू एवढे पैसे खर्च करीत आहेस पण त्या उपचार पद्धतीने संतोष बरा होईल का?, डॉक्टरांनी संतोष बरा होण्याची काही हमी (गॅरंटी) किंवा शाश्वती दिली आहे का?, संतोष बरा नाही झाला तर पैसे फुकट जातील, खर्चाची रक्कम खूप मोठी आहे, परत एकदा विचार कर, वगैरे वगैरे भरपुर काही ऐकावे लागले. मी कोणाच्या उलटसुलट बोलण्याने कुठेच थांबलो नाही किंवा विचलित सुद्धा झालो नाही. ते माझ्या प्रारब्धाचे भोग होते असं समजून मी त्याकडे दुर्लक्ष केले व माझे काम सुरूच ठेवले. काही जवळच्या लोकांनी दोन हजारापासून ते दोन लाखापर्यंत यथाशक्ती मदत केली. जे मोठी रक्कम देऊ शकतील अश्याच लोकांना मी प्रामुख्याने गाठत होतो. परिणामतः दहा बारा लोकांमध्येच मला १५ लाखाऐवजी १६ लाख रुपये जमवता आले. मी जाणीवपुर्वक प्रत्येकाकडून धनादेशाच्या (चेकच्या) स्वरूपात पैसे घेतले. घेतलेल्या प्रत्येक धनादेशाची (चेकची) छायांकित प्रत (झेरॉक्स) काढून ठेवली. त्या सर्व छायांकित प्रती आजही मी आठवण म्हणून जपून ठेवल्या आहेत. दुसरे म्हणजे आर्थिक मदत करणार्‍या सर्व लोकांना वेळेवर पैसे करताना धनादेशाच्या त्या छायांकित प्रती मला उपयोगी पडणार होत्या. पैसे जमा झाले होते. आता माझ्याकडे वेळ कमी होता. इतर आवश्यक व महत्वाच्या पुरक कामाची सुद्धा तयारी करणे अजून बाकी होते. 

उपचारासाठी मी आणि संतोषने जायचे ठरले. सुमनला नेता येत नव्हते. कारण एकतर तिघांचा खर्च जास्त झाला असता. परत तिचे सुद्धा पारपत्र (पासपोर्ट) बनवायला लागले असते. त्यामुळे फक्त मी आणि संतोषने जायचे ठरले. संतोषचे पारपत्र (पासपोर्ट) बनवण्याच्या मागे लागलो. मानपाडा मार्गावरील रवी इंटरनॅशनल यांच्याकडे संतोषचे पारपत्र बनविण्यास गेलो. पारपत्र लवकर मिळवण्यासाठी अतिरिक्त रक्कम सुद्धा भरली. कारण पारपत्राशिवाय पुढच्या हालचाली करता येणार नव्हत्या. अर्ज केल्या दिवसानंतर दोन महिन्यांनी म्हणजे नोव्हेंबर २००६ मध्ये संतोषचे पारपत्र हाती पडले. आता विदेशसंचारपत्र (व्हिसा) मिळवणे आणि विमानाचे तिकीट काढणे ही दोन मोठी आव्हानात्मक कामे बाकी होती.

डोमिनिकन रिपब्लिक या देशाचे नाव मी प्रथमच ऐकत होतो. जिथे संतोषवर उपचार होणार आहेत त्या देशात कसे जायचे याची मी माहिती काढायला सुरुवात केली. डोमिनिकन रिपब्लिक हा एक छोटासा बेटवजा स्वायत्त देश आहे. भारतातून तिथे थेट विमाने जात नव्हती. त्यासाठी जर्मनी किंवा फ्रान्स मार्गे त्या बेटवजा देशात जावे लागणार होते. डोमिनिकन रिपब्लिक या छोट्याशा देशात जगभरातून जाणाऱ्यांची एकूणच संख्या कमी असल्याने जर्मनी किंवा फ्रान्स या देशातून सुद्धा आठवड्यातून दोन वेळाच छोटी छोटी विमान त्या देशात ये-जा करीत असत. फ्रान्स किंवा जर्मनीतून डोमिनिकन रिपब्लिक या देशात जाणाऱ्या त्या छोट्या विमानांच्या वेळेनुसार मला इथे भारतातून विमान तिकीट काढायला लागणार होते. विमानाचे तिकीट आधी काढायचे की विदेशसंचारपत्र (व्हीसा) आधी मिळवायचे याची मला कल्पना नव्हती. त्यासाठी मी माझ्या जिजाजींना भेटलो. मुंबईतील खार येथे विमान तिकीट व विदेशसंचारपत्र (व्हिसा) मिळवून देणारे अनेक प्रवासी दलाल (ट्रॅव्हल एजंट) त्यांच्या ओळखीचे होते. त्यांच्या बरोबर मी खारला गेलो. सुरुवातीला एकदोन जणांना भेटलो. तेव्हा पदरी घोर निराशा पडली. डोमिनिकन रिपब्लिकचे विदेशसंचारपत्र कार्यालय (व्हिसा ऑफिस) मुंबईत नव्हते. त्यासाठी दिल्लीला जावे लागेल आणि ते खूप कठीण आहे असं त्या प्रवासी दलालांकडून कळले. दिल्लीला तिथे अनेक प्रश्नांची उत्तरे द्यावी लागतील तेव्हा एवढा पैसा का खर्च करीत आहात? असे प्रश्न त्यांनी उपस्थित केले. शेवटी जिजाजींनी त्यांच्या एका खास मित्राकडे नेले. त्यांची ज्योती इंटरनॅशनल नावाची खूप मोठी यात्रासंस्था (ट्रॅव्हल एजन्सी) होती. आम्ही जेव्हा तिथे पोहचलो तेव्हा ते कामात व्यग्र होते. त्यामुळे थोडावेळ वाट पाहावी लागली. मग त्यांनी आम्हाला आत बोलावले. आम्ही त्यांना त्यांच्याकडे येण्याचे सविस्तर कारण सांगितले. त्यावेळी ते जे म्हणाले ते वाक्य माझ्या मनावर कायमचे छापले गेले. ते म्हणाले, "तुमच्यासाठी आम्ही आमच्याकडून पूर्ण प्रयत्न करू. जर संतोषच्या नशिबात तिकडे जाऊन उपचार घ्यायचे लिहीले असेल तर तुम्हाला कोणीही अडवू शकणार नाही".....