आमच्याकडे इयत्ता पाचवीपासून इंग्रजीला सुरुवात होते. बाकी सर्व विषयांत मला चांगले गुण मिळायचे. पण इंग्रजी आणि माझा छत्तीसचा आकडा होता. इंग्रजी मला कधी जमलेच नाही. सलग तीन वर्षे दहावी, अकरावी, बारावीत इंग्रजीत मला पस्तीस गुण मिळालेत!! बाकीच्या विषयात चांगले गुण मिळाल्यामुळे कदाचित मला इंग्रजीत पास केलं असेल. पाचवीत असताना मी रोज सकाळी दूध आणायला आमच्या मावशीकडे जायचो. ती माझ्या आजीची बहीण. पण तिला आम्ही मावशी म्हणायचो तिचं नाव होतं 'रमा'. आम्ही तिला 'रमपाची' म्हणायचो कोंकणीत पाची म्हणजे मावशी. तिचा मुलगा मुंबईत असल्यामुळे ते श्रीमंत होते. त्यांच्याकडे दर आठवड्याला दोन मासिकं यायची 'सुधा' आणि 'प्रजामत'. माझी वाचनाची सुरुवात इकडून झाली. या मासिकांत काही कॉमिक्सची पान असायची. फँटम, शूजा, दारा वगैरे मला खूप आवडायचे. ही मासिकं फक्त गुरुवारी यायची म्हणून दर गुरुवारी न विसरता ही मासिकं वाचायचो.
एकदा, एक एप्रिल रोजी मी नेहमीप्रमाणे दूध आणायला मावशीच्या घरी गेलो. तिकडे ताई होती तिच्या हातात दुधाची किटली दिली आणि मी मासिकं वाचत बसलो. त्यातच रमून गेलो. थोड्या वेळात दुधाची किटली ताईने आणून दिली. किटली घेतली आणि मी घरी निघालो पाच मिनिटांत घरी पोचलो. दुधाची किटली आईकडे दिली आणि मी बाहेर आलो थोड्यावेळात ताई किटली घेऊन बाहेर आली आणि ओरडली कुठे गेलेलास काय आणलं तू यात दूध नाहीये.. मी म्हटलं त्यांनी दिलं मी आणलं, मला काय माहीत. अरे.. यात दूध नाही; पाण्यात चुना टाकून पांढरं करून दिलंय. मी तसाच किटली घेऊन मावशीकडे गेलो सर्व मला बघून हसत होते. मला रडायला येत होतं. मावशीने मला जवळ घेतलं आणि सर्वांना ओरडली. मग सर्व बोलले अरे पुंडा आज तारीख काय आहे मग माझ्या लक्षात आलं की आज एक एप्रिल आहे. पहिल्यांदा मी एप्रिलफूल झालो. तेव्हापासून आजपर्यंत दरवर्षी मी कोणाला तरी एप्रिलफूल करतोच.
मी लहान असताना कुंदापूर मध्ये मनोरंजनाचे बरेचसे कार्यक्रम व्हायचे मंदिरात ऑर्केस्ट्रा, नाटक, कीर्तन, पपेट शो, बाहेर शेतात यक्षगान, हे रात्री सुरू होऊन सकाळपर्यंत चालाायचं. मी पण जायचो, आम्ही सर्वजण चणे-फुटाणे आणि शेंगदाणे घेऊन जायचो. माझं ते सर्व बघण्यापेक्षा खाण्यामध्येच जास्त लक्ष असायचं. ते संपलं की मी झोपून जायचो. नंतर सकाळी उठून परत घरी.
कुंदपूरला बोर्ड स्कूल आहे तिकडे माझे दोघे भाऊ शिकत होते. तिकडे दरवर्षी डिसेंबर महिन्यात फन फेअर असायचं. मी सहावीला होतो. मला कळलं की फन फेअर भरणार आहे. मी ठरवलं यावर्षी जायचं. शाळा लांब होती एवढं लांब मी एकटा खूप कमी वेळा गेलो होतो. पण बरोबर कोणीतरी असायचं. दोन दिवस आधीपासून मी तयारी केली पैसे जमावयाची. माझ्याकडे पाच पैसे होते, ताईकडून पाच पैसे घेतले आजीकडून दहा पैसे मिळाले, वीस पैसे जमा झाले. रविवार होता. सकाळी दहा वाजता फन फेअर सुरू होणार होतं. त्यादिवशी मी सकाळी लवकर उठलो नाहीतर रविवारी मी आरामात उठायचो. सकाळी आठला उठलो. अांघोळ केली तसं ताई विचारायला लागली लवकर का उठलास कुठे जाणार? मी बोललो देवळात जातो मित्रांसोबत. जर मी फन फेअर सांगितलं असतं तर मला एकट्याला सोडलं नसतं. भावाबरोबर पाठवल असतं, मी अडकलो असतो. ताई बोलली ठीक आहे जा पण मस्ती करू नकोस. तुझी तक्रार नाही यायला पाहिजे. मी बोललो मस्ती करणार नाही. माझ्याकडे दोनच ड्रेस होते. मी त्यातला त्यात चांगला ड्रेस निवडला आणि तो ड्रेस घातला, केस विंचरले. आधी मी केसांना डाव्या बाजूला भांग पाडायचो. ताईला सांगितलं निघतो म्हणून आणि बाहेर पडलो. पहिल्यांदाच एकटा बाहेर जात होतो. कोणीही मित्र माझ्या बरोबर नव्हते. ती शाळा घरापासून लांब होती मी जाम खुश होतो, एक पाय पुढे आणि एक पाय मागे उड्या मारत सुटलो. शाळेच्या दारावर पोचलो. मस्त कमान केली होती. वरती सुस्वागतम लिहीलं होतं. त्याच्या खाली मोठ्या अक्षरांनी इंग्रजीत Fun Fair लिहीलं होतं. आत गेलो... सुंदर वातावरण होतं.. शहनाईचा मधुर आवाज.. लोकं यायला सुरुवात झाली होती. सुरुवातीला खाण्या-पिण्याचे म्हणजे आईस कँडी, चणे शेंगदाणे, उकडलेल्या शेंगा, मसाला चुरमुरे म्हणजे भडंगमधे कांदा, तेल, तिखट आणि मीठ टाकून मिक्स करून कागदात गुंडाळून देतात अशा वेगवेगळ्या गाड्या होत्या. पुढे, वेगवेगळ्या गेम्सचे स्टॉल्स होते. एका स्टॉलमधे काही वस्तू खाली मांडलेल्या होत्या आणि एक माणूस रिंग घेऊन उभा होता. खेळणाऱ्याने ती रिंग जर त्या वस्तूवर बरोबर टाकली तर ती वस्तू त्याची. पुढे, एकाने फुगे लावले होते. बंदुकीने ते फुगे फोडायचे. एकाने पाण्याने भरलेले गोल आकाराचा टब ठेवला होता. त्यात लाकडी बदक तरंगत होती. त्या बदकाच्या गळ्यात रिंग अडकवायची. रिंग अडकली तर त्याला बक्षीस. पुढे, एकाने एक बाटली आडवी ठेवली होती त्याच्या टोकाला एक खडूचा तुकडा ठेवला होता. तोंडाने फूंकर मारुन तो खडू बाटलीत गेला पाहिजे असा तो खेळ होता. मी बराच वेळ तिकडे उभा राहिलो पण कोणीही खडू बाटलीमधे टाकू शकले नाही. पुढच्या स्टॉलवर, एकाने मागे एका टेबलवर डालडाचे डबे रचून ठेवले होते. खाली पाच त्यावर चार नंतर तीन, दोन, एक आणि एक टेबल समोर ठेवलं होतं.. दोन्ही टेबलमध्ये अंतर होतं. मग तो प्रत्येकाला पिवळ्या रंगाचे टेनिसचे तीन चेंडू द्यायचा आणि दहा पैसे घ्यायचा. जर तीन चेंडूमध्ये ते सर्व पंधरा डब्बे पाडले की त्याला पन्नास पैसे बक्षीस होतं. टेबल मोठं होतं. सर्व डबे पाडणं कठीण होतं.. सर्व प्रयत्न करत होते मी थोडावेळ थांबलो नीट बघितलं. विचार केला आपण प्रयत्न करू. खिशातले पाच पैशाचे दोन नाणी काढली आणि त्या स्टॉलवाल्याला दिले. तो बोलला.. तुला जमेल का? मी लहान होतो पण नेमबाजीत पटाईत होतो. तीन चेंडू घेतले. पहिला चेंडू नेम धरून मारला आणि पंधरा पैकी नऊ डबे पडले. सर्व माझ्याकडे बघायला लागले. दुसरा चेंडू नेम धरून मारला, चार डबे पडले. आता दोन डबे राहिले होते. एक उभा होता आणि एक आडवा. सर्व माझ्याकडे बघायला लागले.. आता काय होईल. एक चेंडू दोन डबे, ते पण एक उभा आणि एक आडवा. फक्त ते जवळ-जवळ होते. मी नेम धरून तिसरा चेंडू फेकला तसं सर्वांनी टाळ्या वाजवल्या. फक्त उभा होता तो डबा पडला आणि एक डबा राहिला. सर्वांनी कौतुक केलं माझं. एवढा लहान असून चांगला प्रयत्न केला होता मी. मला थोडसं रडायला येत होतं माझे दहा पैसे गेले होते. आता खिशात दहा पैसे होते. त्याची आईसकँडी घेतली खात खात घरी परतलो डोळ्यासमोर तो राहिलेला डबा आणि चेंडू दिसत होता.
एकदा, एक एप्रिल रोजी मी नेहमीप्रमाणे दूध आणायला मावशीच्या घरी गेलो. तिकडे ताई होती तिच्या हातात दुधाची किटली दिली आणि मी मासिकं वाचत बसलो. त्यातच रमून गेलो. थोड्या वेळात दुधाची किटली ताईने आणून दिली. किटली घेतली आणि मी घरी निघालो पाच मिनिटांत घरी पोचलो. दुधाची किटली आईकडे दिली आणि मी बाहेर आलो थोड्यावेळात ताई किटली घेऊन बाहेर आली आणि ओरडली कुठे गेलेलास काय आणलं तू यात दूध नाहीये.. मी म्हटलं त्यांनी दिलं मी आणलं, मला काय माहीत. अरे.. यात दूध नाही; पाण्यात चुना टाकून पांढरं करून दिलंय. मी तसाच किटली घेऊन मावशीकडे गेलो सर्व मला बघून हसत होते. मला रडायला येत होतं. मावशीने मला जवळ घेतलं आणि सर्वांना ओरडली. मग सर्व बोलले अरे पुंडा आज तारीख काय आहे मग माझ्या लक्षात आलं की आज एक एप्रिल आहे. पहिल्यांदा मी एप्रिलफूल झालो. तेव्हापासून आजपर्यंत दरवर्षी मी कोणाला तरी एप्रिलफूल करतोच.
मी लहान असताना कुंदापूर मध्ये मनोरंजनाचे बरेचसे कार्यक्रम व्हायचे मंदिरात ऑर्केस्ट्रा, नाटक, कीर्तन, पपेट शो, बाहेर शेतात यक्षगान, हे रात्री सुरू होऊन सकाळपर्यंत चालाायचं. मी पण जायचो, आम्ही सर्वजण चणे-फुटाणे आणि शेंगदाणे घेऊन जायचो. माझं ते सर्व बघण्यापेक्षा खाण्यामध्येच जास्त लक्ष असायचं. ते संपलं की मी झोपून जायचो. नंतर सकाळी उठून परत घरी.
कुंदपूरला बोर्ड स्कूल आहे तिकडे माझे दोघे भाऊ शिकत होते. तिकडे दरवर्षी डिसेंबर महिन्यात फन फेअर असायचं. मी सहावीला होतो. मला कळलं की फन फेअर भरणार आहे. मी ठरवलं यावर्षी जायचं. शाळा लांब होती एवढं लांब मी एकटा खूप कमी वेळा गेलो होतो. पण बरोबर कोणीतरी असायचं. दोन दिवस आधीपासून मी तयारी केली पैसे जमावयाची. माझ्याकडे पाच पैसे होते, ताईकडून पाच पैसे घेतले आजीकडून दहा पैसे मिळाले, वीस पैसे जमा झाले. रविवार होता. सकाळी दहा वाजता फन फेअर सुरू होणार होतं. त्यादिवशी मी सकाळी लवकर उठलो नाहीतर रविवारी मी आरामात उठायचो. सकाळी आठला उठलो. अांघोळ केली तसं ताई विचारायला लागली लवकर का उठलास कुठे जाणार? मी बोललो देवळात जातो मित्रांसोबत. जर मी फन फेअर सांगितलं असतं तर मला एकट्याला सोडलं नसतं. भावाबरोबर पाठवल असतं, मी अडकलो असतो. ताई बोलली ठीक आहे जा पण मस्ती करू नकोस. तुझी तक्रार नाही यायला पाहिजे. मी बोललो मस्ती करणार नाही. माझ्याकडे दोनच ड्रेस होते. मी त्यातला त्यात चांगला ड्रेस निवडला आणि तो ड्रेस घातला, केस विंचरले. आधी मी केसांना डाव्या बाजूला भांग पाडायचो. ताईला सांगितलं निघतो म्हणून आणि बाहेर पडलो. पहिल्यांदाच एकटा बाहेर जात होतो. कोणीही मित्र माझ्या बरोबर नव्हते. ती शाळा घरापासून लांब होती मी जाम खुश होतो, एक पाय पुढे आणि एक पाय मागे उड्या मारत सुटलो. शाळेच्या दारावर पोचलो. मस्त कमान केली होती. वरती सुस्वागतम लिहीलं होतं. त्याच्या खाली मोठ्या अक्षरांनी इंग्रजीत Fun Fair लिहीलं होतं. आत गेलो... सुंदर वातावरण होतं.. शहनाईचा मधुर आवाज.. लोकं यायला सुरुवात झाली होती. सुरुवातीला खाण्या-पिण्याचे म्हणजे आईस कँडी, चणे शेंगदाणे, उकडलेल्या शेंगा, मसाला चुरमुरे म्हणजे भडंगमधे कांदा, तेल, तिखट आणि मीठ टाकून मिक्स करून कागदात गुंडाळून देतात अशा वेगवेगळ्या गाड्या होत्या. पुढे, वेगवेगळ्या गेम्सचे स्टॉल्स होते. एका स्टॉलमधे काही वस्तू खाली मांडलेल्या होत्या आणि एक माणूस रिंग घेऊन उभा होता. खेळणाऱ्याने ती रिंग जर त्या वस्तूवर बरोबर टाकली तर ती वस्तू त्याची. पुढे, एकाने फुगे लावले होते. बंदुकीने ते फुगे फोडायचे. एकाने पाण्याने भरलेले गोल आकाराचा टब ठेवला होता. त्यात लाकडी बदक तरंगत होती. त्या बदकाच्या गळ्यात रिंग अडकवायची. रिंग अडकली तर त्याला बक्षीस. पुढे, एकाने एक बाटली आडवी ठेवली होती त्याच्या टोकाला एक खडूचा तुकडा ठेवला होता. तोंडाने फूंकर मारुन तो खडू बाटलीत गेला पाहिजे असा तो खेळ होता. मी बराच वेळ तिकडे उभा राहिलो पण कोणीही खडू बाटलीमधे टाकू शकले नाही. पुढच्या स्टॉलवर, एकाने मागे एका टेबलवर डालडाचे डबे रचून ठेवले होते. खाली पाच त्यावर चार नंतर तीन, दोन, एक आणि एक टेबल समोर ठेवलं होतं.. दोन्ही टेबलमध्ये अंतर होतं. मग तो प्रत्येकाला पिवळ्या रंगाचे टेनिसचे तीन चेंडू द्यायचा आणि दहा पैसे घ्यायचा. जर तीन चेंडूमध्ये ते सर्व पंधरा डब्बे पाडले की त्याला पन्नास पैसे बक्षीस होतं. टेबल मोठं होतं. सर्व डबे पाडणं कठीण होतं.. सर्व प्रयत्न करत होते मी थोडावेळ थांबलो नीट बघितलं. विचार केला आपण प्रयत्न करू. खिशातले पाच पैशाचे दोन नाणी काढली आणि त्या स्टॉलवाल्याला दिले. तो बोलला.. तुला जमेल का? मी लहान होतो पण नेमबाजीत पटाईत होतो. तीन चेंडू घेतले. पहिला चेंडू नेम धरून मारला आणि पंधरा पैकी नऊ डबे पडले. सर्व माझ्याकडे बघायला लागले. दुसरा चेंडू नेम धरून मारला, चार डबे पडले. आता दोन डबे राहिले होते. एक उभा होता आणि एक आडवा. सर्व माझ्याकडे बघायला लागले.. आता काय होईल. एक चेंडू दोन डबे, ते पण एक उभा आणि एक आडवा. फक्त ते जवळ-जवळ होते. मी नेम धरून तिसरा चेंडू फेकला तसं सर्वांनी टाळ्या वाजवल्या. फक्त उभा होता तो डबा पडला आणि एक डबा राहिला. सर्वांनी कौतुक केलं माझं. एवढा लहान असून चांगला प्रयत्न केला होता मी. मला थोडसं रडायला येत होतं माझे दहा पैसे गेले होते. आता खिशात दहा पैसे होते. त्याची आईसकँडी घेतली खात खात घरी परतलो डोळ्यासमोर तो राहिलेला डबा आणि चेंडू दिसत होता.
